Klik op het logo om de foto's uit onderstaand verhaal in het groot te bekijken. |
Click the above plate to look at the larger sized pictures of the story beneath. |
Motorenfabriek
VISSIA
.......................................................................
Samenvatting van onze zoektocht in 1988-1989 naar "Vissia", een motorenfabriek in Roosendaal die eind 1800 begin 1900 vele motoren heeft gemaakt. Het ene moment waren we op zoek naar stationaire motoren die meestal in Engeland, Duitsland of Amerika gemaakt blijken te zijn, met steeds die hoop er eens een Nederlands motortje bij te vinden is. En dan plots ontdek je dat ze ook in Brabant gemaakt zijn! Al konden we dan geen motoren vinden, we besloten toch te proberen of er nog familieleden waren die er iets over konden te vertellen. Roosendaal Hier werden vroeger motoren gebouwd en toevallig ontdekten wij dat een zekere "Vissia" ook ook zo'n fabriek had gehad. Ons telefoonboek gaf 5 families Vissia aan in Roosendaal, en op goed geluk kozen we er één uit en vroegen aan deze meneer of hij familie was van de vroegere Vissia Motorenfabriek. Jawel hoor, dat klopte. De heer Vissia was erg vriendelijk en vertelde dat ze vroeger zuiggasmotoren hadden gemaakt. Maar omdat hij een van de jongste familieleden was, wist hij er weinig meer van. Hij vertelde ons dat het bedrijf toen nu zo'n 22 jaar geleden (eind zeventiger jaren dus) was overgedaan inclusief het hele archief, wat nu dus waarschijnlijk wel vernietigd was. De heer Vissia dacht dus niet dat hij er nog iets over had, maar adviseerde ons zijn oudere broer te bellen. Ook door de oudere broer, de heer J. Vissia werden we erg vriendelijk te woord gestaan en hij vroeg mij wat we allemaal wilden weten. Ik vertelde hem dat we het liefst alles wilden horen wat er bekend was van de Vissia Motorenfabriek. De heer Vissia nodigde ons daarop uit om een middag op bezoek te komen. |
Report of our search in 1988-1989 for "Vissia" engine factory in Roosendaal, where in the end of 1800 and beginning of 1900 many engines where made. We where searching everywhere for stationary engines and it seemed they where usually all build in England, Germany and America. But in our heart we felt the longing to find that one Dutch build engine. And then all of a sudden we realised they where not only build in the Netherlands, but even in Brabant (that south part of the Netherlands where we live). Although we couldn't find an engine we tried never the less to find relatives who could tell us more about them. Roosendaal In Roosendaal in the early days there where even more then one factory and Vissia we found quite by accident. The phonebook gave 5 families with the name of Vissia in Roosendaal and we just chose one and asked him if he was related to Vissia Engine factory. And yes that was the fact, only he didn't remember much. Mr. Vissia knew they had in the early days build "suction-gas" engines, but since he was one of the youngest members of the family he didn't remember much. He informed us that they had sold the firm, lock stock and barrel, now some 22 years ago (end seventies), so the archive went to and would most probably have been destroyed by now. So he didn't think he had anything about the firm left, He advised us to call his older brother. Mr.J.Vissia, the elder brother was very nice to us too and asked what we would like to know. So I explained to him that we wanted to know everything he could tell us about the Vissia Engine Factory, and he invited us for a visit one afternoon. |
Mevrouw Vissia liep ons voor naar de kamer waar foto's al op tafel lagen, zodat we meteen al konden genieten terwijl zij haar man ging vertellen dat we er waren. Eén van de foto's was van een gloeibuismotor, dit was één van de eersten die gemaakt werden en 'n andere liet een laagspanningsmotor zien, een wat modernere uitvoering. Ook waren er enkele foto's van de fabriek. Mevrouw Vissia legde ons ondertussen uit hoe het kwam dat er zo weinig materiaal over was, terwijl haar man toch een echte verzamelaar was. De heer Vissia was namelijk op een gegeven moment uit het bedrijf gestapt om in Australië te gaan werken, wat hij 10 jaar deed. De anderen hebben in die tijd het bedrijf voortgezet en tamelijk veel oude dingen weggegooid. Ook bij de overname ging er weer veel verloren en ongeveer 18 jaar geleden zijn de laatste restjes geschiedenis, zoals oude modellen en gereedschappen, weggegooid. Jammer dat de heer Vissia er pas na de "opruiming" achter kwam, anders had hij zeker nog wat gered. De heer Vissia was ondertussen binnengekomen en vertelde ons onder het genot van een kopje koffie, alles wat hij zich kon herinneren over de fabriek. Het was echt gezellig en we dwaalden nogal eens af. |
Mrs. Vissia lead us in their living room, where the pictures where already waiting for us on the table, so we could enjoy them while she went to tell her husband we where there. One of the pictures was of a Hot Tube Engine, one of the first engines they made, the other one showed a Low Tension engine of somewhat more modern make, and there where some pictures of the factory. Mrs. Vissia, while waiting for her husband explained in the meantime the reason for the fact that so few things where there while her husband was a real collector. They had at a certain point left the firm and had gone to Australia to work. This he did for 10 years. During that period the others continued the firm, but they threw away a lot of old things. Then when the firm moved to the new buyer a lot was lost and then now eighteen years ago the last bits of history like old cast models and tools where thrown out. A pity that Mr. Vissia only learned about this "cleaning"when it was done, or else a lot should have been rescued. By now Mr. Vissisa had come in and while drinking a nice cup of coffee he told us everything he knew about the factory. It was great fun and we talked about a lot of other things to. |
A. Vissia startte in 1872 een zaak aan de Oost Havendijk in Roosendaal. Het was eigenlijk vanaf het begin al een beetje een machinefabriek. Het eerste karwei was het nakijken van het klokuurwerk van de Markt in Roosendaal. Vóór 1880 maakte men stoomketels en in 1890 werd begonnen met de bouw van stoommachines. Omstreeks 1900 werden de eerste zuiggasmotoren gemaakt. Dit naar eigen ontwerp, met kolengasgenerator. De officiële tekeningen van dit ontwerp werden gemaakt door een ingenieursbureau uit Duitsland en voor het gietwerk ging men naar de familie Touw in Breda. De heer Vissia herinnerde zich nog ongeveer op welke leeftijd hij voor het laatst die grote vliegwielen in de werkplaats had gezien: hij was toen zelf nog maar een kind en volgens latere beschouwingen dacht hij dat ze waarschijnlijk alenige jaren daarvoor gestopt waren met de bouw van motoren. |
A.Vissia in 1872 founded a firm at the Oost Havendijk in Roosendaal. Even then it probably was a bit of a Machine factory. The first job was to attend to the clock mechanism of the Marked in Roosendaal. (There is a large church) Before 1880 they produced steam boilers and about 1890 they started to build steam-engines. Around 1900 the first suction engines where made. These by own design and with coal generator. The official drawings for this design where made by a German engineers bureau; And for the actual casting they went to the Family Touw from Breda. Mr. Vissia still could remember at what age he saw the big flywheels for the last time in their Workshop; He was only a child then and looking back he thinks that even then they had probably stopped a few years earlier with actually building engines. |
De heer A. Vissia deed indertijd een speciale uitvinding tegen het terugslaan van de slinger. Hei was een apparaatje, bestaande uit een los stuk met speciale slinger, en het kon aan de krukas worden bevestigd om de persoon die aanslingerde te beschermen als de motor terugsloeg: de slinger werd er dan namelijk vanaf geworpen. De Vissia motoren werden gebouwd in alle maten, gewichten en pk's. |
Mr. A. Vissia invented something special against return shock of the crank handle. It was a device consisting of a loose peace and a special crank handle that could be attached to the crank, in order to protect the person who was cranking the engine. When the engine backfired, the handle was thrown away from the engine thus sparing the man with the handle. Vissia Engines where build in all sizes, weights and Hp's. |
Er werden motoren gebouwd op gas- benzinepetroleum- en kolengasgeneratoren, en tussen 1914 en 1918 enkele op benzol. Ook werd er ooit een verticale gloeikop geleverd aan een steenfabriek. Ze werden in de wijde omgeving verkocht, men had her en der agenten zitten voor de verkoop. Zo hadden ze een afzetgebied tot België en Noord Frankrijk toe. Zelfs naar India werden enkele motoren geëxporteerd die daar liepen op moerasgas. Vele Vissia motoren gingen naar Duitsland, het gebied langs de Rijn. |
They where build for all kinds of fuel, on gas -petrol - paraffin and coal generators. Between 1914 and 1918 a few on Benzol, and one time even a vertical hot bulb engine for a stone factory was delivered. They where sold in a wide circle, they had agents spread at random for the sales. They had a market even in Belgium and Northern France for instance . Even to India engines where exported and those engines ran on swamp gas. Also Many Vissia Engines went to Germany in the Rhine district. |
In Nederland werden de motoren onder andere geleverd aan graanmaalderijen en polderbemalingen en werden ze ook wel gebruikt op binnenvaartschepen. Dit laatste gaf soms problemen als de schepen te lang in een sluis lagen, want dan werkte de kolengasgenerator niet optimaal. Hoeveel motoren er gemaakt werden kon de heer Vissia ons niet vertellen, eerst dacht hij zo rond de 80 stuks, maar het nummer op één van de foto's was 97. Bij latere berekeningen leek het waarschijnlijker dat dit er 500 tot 1000 geweest moeten zijn, er was zelfs een periode dat er 1 tot 2 per week gebouwd werden. Dieselmotoren werden bij Vissia nooit zelf gebouwd, maar ze werden wel geplaatst. Tussen 1918 en 1924 holde de vraag naar stationaire motoren terug en in 1924 ging men verder in de verwarmingstechniek. Nog jaren bleven echter de onderdelen liggen, tot vliegwielen toe, waar men in de 2e Wereldoorlog nog weleens dankbaar gebruik van wist te maken. |
In the Netherlands most engines where sold to Corn mill-houses, Polder drainage's and Inland navigation ship's. These last once had sometimes a problem when they had to stay in the sluice because the coal gas generator wouldn't work properly to it's full advantage. Mr. Vissia was not able to tell us how many engines there where actually build, first he thought 80 but the number on one of the pictures was 97. Later calculations, after talking to others who could know, learned that it would probably be more accurate to think that there must have been 500 to 1000 engines made, because there had been a period that they build 1 or 2 engines a week. Diesel engines they never build themselves, but they did deliver them and place them. Between 1918 and 1924 the market for stationary engines was on its return and in 1924 they proceeded in warmth techniques. Spare parts stayed there for years after that, even flywheels who during WW2 where thankfully used sometimes for all kind of things. |
Veel bijzonderheden over de vervaardiging van de motoren kon de heer Vissia niet geven, wel vertelde hij nog jaren zelf met een 16 pk Vissia gewerkt -te hebben. Deze motor had een vliegwiel met een diameter van circa 2 meter. Starten gebeurde op stadsgas en terwijl één persoon de motor aanslingerde, bediende een ander het gas en hield tevens de pen van de magneet even vast om een betere vonk te geven voor het starten. Liep de motor dan ging door de werking vanzelf de kolengasgenerator beter functioneren. De motoren draaiden zelf stroom, 1 10 Volt. De accu's bestonden uit grote glazen bakken, waarvoor de loden platen zelf door Vissia gemaakt werden, en houten schotten. Spelenderwijs maakten de jongens Vissia van de glazen staafjes die gebruikt werden voor isolatie, weleens wat andere creatieve vormen; dit resulteerde dan natuurlijk in een kortsluiting omdat de platen elkaar raakten. Een andere anekdote was dat ze weleens een emmer water onder de kolengasgenerator gooiden als die niet meer zo goed werkte. Resultaat was dat de Vissia op hol sloeg en ging staan dieselen, iets wat erg angstwekkend was en wel 1 5 minuten kon duren. Wat men dan ook deed, de motor ging gewoon door. Eens, bracht een heer van de veiligheidsinspectie een bezoek aan het bedrijf. De eigen motor stond niet ver van een deur en de grote drijfriemen liepen schuin voor de deuropening, iedereen zag ze omdat ze bewogen (zie foto). |
Many details about the production of the engines Mr. Vissia couldn't give us. But he himself had worked with a 16 HP Vissia engine for years he told us. This engine had a flywheel of approximately 2-meter. Starting was done on town gas and while one person was cranking the engine, somebody else would regulate the gas and hold the magneto rod for a short while for a better spark before starting. When the engine was running, the coal gas generator on it's own accord would start functioning better. The engine made it's own electricity. The battery's consisted of big glass tray's for which the leaden plates where made by Mr. Vissia himself, and wooden shots. Playing the Vissia boys would sometimes make creative things with the glass isolator sticks, as a result there would be a short circuit of course, because the plates would touch each other. Another anecdote was that they would throw a bucket of water under the coal gas generator when it didn't work properly anymore. Result was that they had a run away engine that started to (what we call ) Diesel, this was extremely frightening and could go on for 15 minutes. No matter what they did, the engines would just go on. One day a man of the security inspection was visiting the firm. The engine was not far from the door and the big belts where driving slanting before that door, but everyone would see them because they constantly moved. (See picture). |
Men bukte gewoon en niemand liep er ooit tegenaan. De veiligheidsinspecteur vond dit echter te gevaarlijk, er moest een plank onder gemaakt worden. Toen dezelfde inspecteur na lange tijd weer eens een bezoek aan het bedrijf aflegde,stootte hij zich daar flink het hoofd aan, met de uitroep 'welke gek heeft dat verzonnen?'. Iets wat men hem graag vertelde... |
Everyone just dipped his head and no one ever walked in them. The security inspector however thought this far too dangerous, a plank had to be placed underneath. When the same inspector after a long time visited the factory again, he fiercely bumpt his head on the same plank and when angry he demanded to know "which fool had thought to make this?" everyone was very glad to explane. |
Onze middag bij de familie Vissia liep ten einde en we hebben nog gevraagd aan de heer en mevrouw Vissia of we kopieën van de foto's -mochten laten maken. Verbaasd en dankbaar waren we toen ons werd verteld dat het kopieën waren die we mochten houden. Korte tijd na dit eerste bezoek belde de heer Vissia, en nodigde ons uit nog eens te komen kijken. Hij had nog wat informatie en rollen tekeningen van de stoommachines en Vissia motoren gevonden! We hopen nog steeds dat we ooit nog eens echt een Vissia motor zullen vinden. Nu, zelfs na al deze jaren zijn we nog steeds dankbaar voor die geweldig gezellige en leerzame middagen, ze maakten het mogelijk veel over hun geschiedenis te leren. Door de jaren hadden we soms nog wel contact met de Familie Vissia en dat was altijd een heel fijne ervaring. Adrie en Jeanne Oostvogels. © Achtmaal 1-Apr-01 |
Our afternoon with the Vissia Family was growing to a close and we asked if we where allowed to make a copy of the pictures. Surprised and thankful we where to learn that these where already copies, made for us. A short while later Mr. Vissia phoned to invite us again. He had found some more information and rolls of drawings of the Steam-engines and Vissia Stationary Engine. A long standing hope is to eventually find a genuine Vissia Stationary Engine!!! Now, even after all those years we are still thankful for those lovely afternoons, where we where able to learn a lot about their lovely history. Through the years we have had a bit of contact now and again and that has always been a very good experience. Adrie and Jeanne Oostvogels. © Achtmaal 1-Apr-01 |
klik hier om terug te gaan. Click here to go back.
Naar Nederlandse pagina..................To "English" page
Copyright: A. Oostvogels van Dijk © Webmaster
The webmaster of this site can also be reached through: stmoverz@hetnet.nl
other websites by this webmaster are
Andere websites van deze webmaster zijn:
Stationaire Motoren............. Militaria 2eWO
Stationary Engines ..................... Militaria WW2
Note/opmerking: as far as we know there is no copyright the shown pictures in this site, if we are mis informed please tell us and we'll remove the picture at once / zo ver wij weten is er geen coppy right op de getoonde foto's op deze site, als we verkeerd zijn geinformeerd meld het ons dan en wij zullen betreffende afbeelding verwijderen.